Fiber Optik Ölçüm Sistemlerinin Temel Prensibi

  1. Fiber Optik Kılavuz: Fiber optik sensörler, ışığın iletildiği ince bir fiber optik kablodan oluşur. Genellikle cam veya plastikten yapılan bu kablo, ışığı bir uçtan diğerine yönlendirir.
  2. Fiber Bragg Izgarası (FBG): Fiber optik kablonun içine belirli aralıklarla düzenlenmiş bir ızgara yapısı (grating) yerleştirilir. FBG, belirli dalga boylarındaki ışığın yansımasına neden olur. Bu yansıyan dalga boylarındaki değişiklikler, sensörlerin ölçüm yapmasını sağlar.

Çalışma Prensibi

  1. Işık Kaynağı: Sensör, geniş bantlı bir ışık kaynağı ile aydınlatılır. Bu kaynak, farklı dalga boylarındaki ışığı fiber optik kılavuza gönderir.
  2. Yansıma ve Kırılma: Fiber içerisindeki FBG, belirli dalga boylarındaki ışığı yansıtır ve geri kalan dalga boylarını geçirir. Yansıyan ışığın dalga boyu, ızgaranın periyodik yapısına bağlıdır.
  3. Dış Etkilerin Algılanması: Basınç, gerinim, yer değiştirme, ivme veya eğim gibi fiziksel büyüklükler fiber üzerinde bir stres oluşturur. Bu stres, FBG’nin periyodik yapısını değiştirir ve yansıyan ışığın dalga boyunu kaydırır.
  4. Dalga Boyu Değişiminin Ölçülmesi: Yansıyan dalga boyundaki bu değişiklik, fiber optik kılavuzun diğer ucunda bir optik spektrum analizörü (Fiber Optik Interrogator Sorgulayıcı) tarafından ölçülür. Bu analizör, dalga boyundaki değişimi algılar ve bu değişimden yola çıkarak fiziksel büyüklüğün değerini hesaplar.

Ölçüm Türleri

  1. Basınç Sensörleri: Fiber üzerindeki basınç, FBG yapısında bir sıkışmaya neden olur. Bu sıkışma, yansıyan ışığın dalga boyunda bir değişiklik yaratır ve basınç miktarını belirlemek için kullanılır.

  2. Gerinim (Strain) Sensörleri: Gerinim, fiberin uzamasına veya kısalmasına neden olur. Bu da FBG yapısını değiştirerek yansıyan dalga boyunu kaydırır. Dalga boyundaki bu değişiklik, gerinim miktarını ölçmek için kullanılır.

  3. Deplasman (Yer Değiştirme) Sensörleri: Fiziksel bir yer değiştirmenin etkisi, fiber üzerinde bir gerilim veya sıkışma yaratır. Bu değişim de FBG yapısında dalga boyu kaymasına neden olur ve yer değiştirme miktarını hesaplamada kullanılır.

  4. İvmeölçerler: İvme, fiber optik kabloya bir kuvvet uygulanmasına neden olur. Bu kuvvet, FBG’nin yapısını değiştirerek yansıyan dalga boyunu kaydırır. İvmeölçerlerde bu değişiklikler ivme miktarını ölçmek için kullanılır.

  5. Eğim Sensörleri: Eğim, fiber optik kablonun belirli bir açıya göre bükülmesine neden olur. Bu bükülme, FBG’nin periyodik yapısını değiştirerek yansıyan ışığın dalga boyunda kaymaya neden olur. Dalga boyundaki bu kayma, eğim açısını belirlemek için kullanılır.

Avantajlar

  • Hassasiyet ve Doğruluk: Fiber optik sensörler, çok yüksek hassasiyet ve doğruluk sağlar.
  • Elektromanyetik Dayanıklılık: Bu sensörler, elektromanyetik parazitlere karşı dayanıklıdır ve bu nedenle endüstriyel ortamlarda güvenilir şekilde çalışırlar.
  • Uzun Mesafe Ölçümleri: Fiber optik kablolar, uzun mesafelere sinyal kaybı olmadan veri iletebilir.
  • Korozyon ve Zor Şartlara Dayanıklılık: Fiber optik malzemeler, korozyona ve zorlu çevre koşullarına dayanıklıdır.

Kullanım Alanları

  • Endüstriyel Ölçümler: Makine ve yapıların izlenmesi.
  • Yapısal Sağlık İzleme: Binalar, köprüler ve altyapıların izlenmesi.
  • Havacılık: Uçak parçalarının izlenmesi.
  • Tıp: Tıbbi cihazların izlenmesi ve biyomedikal ölçümler.
  • Denizcilik: Gemi ve denizaltı yapıların izlenmesi.

Fiber optik GBG tabanlı sensörler, geniş bir uygulama yelpazesinde kullanılır ve yüksek hassasiyet, güvenilirlik ve dayanıklılık sunar. Bu özellikler, onları endüstriyel ölçümler, yapısal sağlık izleme, havacılık ve daha birçok alanda vazgeçilmez kılar.